Polska wiejska



wtorek, 4 sierpnia 2015

"Zażynanie" zboża

            Naostrzyli kosy, będą żąć. Zasuszone złote zboże podatne i jak jeden mąż bez sprzeciwu, czekające na zagładę, w ciszy, w szeleście suchych kłączy,a pozostaje po nim sieczka. W gruncie rzeczy śmierć przynosi owoc, wymłócony, wyłuskany owoc życia.  W Piśmie Świętym Jezus mówi, <<poznacie ich po owocach>>, ale czy koniecznie owocach za życia, za trwania. Zboże daje owoc po swej zagładzie. Parafrazując Jezusa, poznaliśmy po owocach jego nauki dopiero wtedy, gdy zmarł, jednocześnie zmartwychwstając, co dzieje nam się ze zbożem. Pokładzione łany przez kosę, czy kombajn dają owoc stukrotny- ofiara daje więcej. A zboże odrodzi się na nowo, bo ziarno daje ziarno. Poznamy po owocach- po plonach.
            Żniwa- od zawsze ten okres powodował u mnie apogeum szczęścia.  Gdy byłam dzieckiem i spałam u babci, obserwowałam z okna w kuchni, jak kombajn kosił. Zawsze kombajn był dla mnie maszyną fascynującą. Nie czułam do niej respektu, dopóki kuzynki dziadek nas na gospodarstwie nie ochrzanił, za włażenie na kombajn, a był to Bizon Z056. Nie miał kabiny, a barierki  służyły nam za estradę wokalną. Heder był przyłączony chyba na stałe do maszyny i był bardzo ciekawy, zastanawiało mnie zawsze, jak on kręcąc się w kółko ścina zboże, dziś wiem, że to kręcące coś to motowidła. Model Z056 na wsiach w latach 90 tych był bardzo popularny, ale luksusem był produkowany również w Płocku Bizon Rekord. Z tym modelem moje wspomnienia są równie silne. Kiedyś z babcią, gdy chodziłam do piekarni tuż obok pałacu w Czernine, stał taki niebieski Bizon, miał oszkloną kabinę biały daszek i był NIEBIESKI i NOWY. Wygląd fenomenalny zawsze marzyło mi się przejechać tym niebieskim cackiem. Oby dwa modele wyjechały z taśm Fabryki Maszyn Żniwnych w Płocku  podbiły pola na długie lata.


            Lata mijały, a żniwa wciąż kwitły w mojej głowie. Pojawiały się idylliczne marzenia o kąpielach w ziarnach pszenicy, bosych spacerach. Wycieczki rowerowe kończyły się zazwyczaj przechadzką wśród łanów zbóż, jak Gladiator muskałam dłońmi suche kłosy. Potem zdarzało się, że bywałam na polach podczas żniw, a to z byłym chłopakiem jeździłam ciągnikiem i moja arkadia się skończyła, bo pochłonęło mnie wielkomiejskie życie. Lata mijały, a ja tęskniłam za żniwami. Przypominałam sobie te ciepłe wieczory, gdy sprawdzałam bosymi nogami trawę czy jest już rosa, czy będzie padać czy nie. Gdy leżałam pod gwiazdami wsłuchując się w dźwięk koszących kombajnów za jeziorem. Były wakacje, że spędzałam je w Niemczech, a tam na polach "Ohrnung" świetnej "Klasy" kombajny i żniwa jak w zegarku. Ale przyszły również lata pustki dla mnie, kiedy to pojechałam na wakacje do Anglii, czy Portugalii, gdzie słysząc w tle na skypie dźwięk kombajnu w Polsce, aż łezka się kręciła w oku. Teraz mogę szczerze powiedzieć, że Kocham żniwa, ale też cierpię przez nie. Bo z małym Felkiem nie mogę siedzieć z mężem w traktorze. Mogę jedynie tęsknić i wyczekiwać jego na horyzoncie, gdy przywiezie zboże do zważenia, dostanie kanapki i pokątnie da mi buziaka. Potem zdarza się, że nie pamiętam kiedy w nocy wrócił i rano tak samo znika jak się pojawia. Ale i tak kocham magię żniw, być może kiedyś sama dostanę kawałek pola do skoszenia.


Heder Rekorda w kolorze czerwonym żniwa 2008 foto by me

                Na polu żniwa wyglądają inaczej, niż na gospodarstwie. W domu, czekasz kiedy przywiozą kolejne przyczepy pełne zboża, na wadze sprawdzisz stan magazynu i ile przywieźli. Na polu, czekasz w blokach startowych kiedy zaświeci się kogut na kombajnie, komunikujący pełny zbiornik. Ziarno można sypać na przyczepy w biegu lub nie, choć w biegu świadczy to o sprawności żniwiarskiej. W środku w Kombajnie mostek niczym ze Star Treka i dżojstik dowodzenia, klima chodzi, radio gra, jeszcze zimna cola i praca idzie. Bo teraz kombajn to inna bajka jak wszystko w dobie cyfryzacji i zastosowania GPS. Za komuny Bizon szczyt rolnej mechanizacji, duma narodu i dobro eksportowe. Dziś zachodni właściciele, zachodni kapitał. Taki New Holland przejął już wyżej wspomnianą fabrykę maszyn żniwnych i produkuje dalej w Polsce tylko, że żółte kombajny, ale marka zagramaniczna- bo włoska. Są jeszcze kombajny zielone, to są sławetne John Deery, ale ciągniki tej marki są lepsze. Opinie, jak wszędzie podzielone, co gospodarz to inna marka dla niego lepsza choć, obecnie jak zaobserwowałam bardzo popularny jest CLAAS. Jak dowodzą dane i statystyki niemiecka spółka jest największym producentem maszyn żniwnych w Europie. WoW! Claas świadczy o dobrobycie gospodarza, a zagościły one na podwórkach za sprawką Unii. Claas, a claas, są te z czujnikami, gjepeesami i autopilotami, ledowe wyświetlacze pokazują wydajność i wszystkie potrzebne lub mniej potrzebne wskaźniki. Innymi słowy producent staje na głowie, żeby żniwa to była czysta przyjemność.

TUCANO od Przechadzkich Photo by Walter '15


            Konkretniej żniwa na Gąskach rozpętały się dnia 1 sierpnia roku pańskiego w południe. Na pole wyjeżdża seledynowy Claas Tucano, ciągnąc heder za sobą. Heniu radośnie trąbi otwierając sezon. Zeszłe żniwa przeszły do historii pod hasłem "O Ku* znów się Kombajn zapchał". Tegoroczne to, chyba "nocna zmiana".
            Dawniej na wsiach początek żniw to były ZAŻYNKI, które rozpoczynał głos przepiórki. Żniwa według wiejskiej tradycji mogły się rozpocząć tylko w dni poświęcone Matce Boskiej tj. środę lub sobotę. Jak pierwsze kłosy padły w inny dzień to du* blada, pech wisiał nad gospodarzem. Rolnik jeszcze całkiem niedawno zdejmował kapelusz chwytając kosę i mówił "Boże dopomóż", po czym brał osełkę, która była zazwyczaj wykonana z piaskowca i żeby skutecznie jej użyć należało ją zwilżać wodą. Kosy wymagały też klepania. Po wykonaniu tych czynności żniwiarz musiał się przeżegnać i w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego zaczynał żniwa. Wtenczas, chłopy na wsiach wyrzeźbione, siły trzeba było, sąsiad też kosi to pomożem, samogonem poczęstują, to lżej praca idzie. Przyjdzie żona na pole przyniesie chleba, kiełbasy i mleka, spojrzy pokątnie i buch TRAFIŁA KOSA NA KAMIEŃ, bo znów morda zapijaczona.



             Pierwszy skoszony snop- tak snop bo nie było kombajnu, który na gotowe wysypie czyste zboże do przyczepy. Kobiety wiązały i trzymały do Bożego Narodzenia. W wigilie snop przystrajano był on dobrą wróżbą na kolejne zbiory, a przed chrześcijaństwem odstraszał i przepędzał z domu złe duchy i demony. Taki snop nazywano diduchem. Często z tego snopa zbierano ziarno i siano je na wiosnę, żeby jak Bóg obiecał było w obfitości.
            Moim zdaniem do XIX wieku żniwa były największą mordęgą EVER. Do tego czasu  kosy nie używano, zamiast niej koszono sierpem, bardzo się schylając lub klęcząc. Sierp był królującym narzędziem żniwnym od neolitu, aż po XIX wiek, kosa królowała ok. wieku- to niewiarygodne, wieś przeszła dosłownie rewolucje, błyskawiczną. Mechanizację i cyfryzacje, dzięki temu dziś duży areał stanowi prawdziwą produkcje i fabrykę płodów rolnych. Gdy setki lat temu Słowianie używali drewnianych rękawic do sierpa.  Prastary obyczaj nakazywał żąć tylko kłosy. Potem zostawiano już znacznie krótsze rżyska.


            Po skoszeniu zboże wiązano w snopy i zwożono do młócenia. Młócenie odbywało się najpierw poprzez udeptywanie. Kłosy były deptane przez ludzi i zwierzęta tj. konie i bydło. Kolejną zmianę stanowiło wprowadzenie do młócenia cepów i ubijano siłą kłosy. Następnie zboże było wiane, rozrzucane, przecedzane przez sita. Potem cepy zastąpiły młocarnie, a sita wialnie. Do dziś w języku polskim, od babci można zasłyszeć określenie, że ta to ma "tyłek jak wialnie"- sprawdziłam bardzo szeroka była to maszyna! Każdy zna z was film "Sami swoi" tam widać, jak wykorzystywano cepy a, jak młocarnie. W kolejnej części "Kochaj albo rzuć" widać mechanizacje i postęp wsi. Sierp wyparła kosa, kosę-kosiarka, kosiarkę- żniwiarka, żniwiarkę- kombajn. Kombajn połączył w sobie wiele maszyn żniwnych, które można zobaczyć już tylko w skansenach tj. żniwiarka, snopowiązałka, wialnia i młockarnia. Nazwa kombajn pochodzi od angielskiego słowa Combinate i jest połączeniem w jedno wielu maszyn co za tym idzie, ułatwił on życie żniwiarzom i umożliwił zwiększenie areału gospodarzom. Poza tym kombajn i traktory wyparły całkowicie konie, które dziś jeśli są na wsiach, to tylko w celach rekreacyjnych.

Skansen w Olsztynku. Po lewej snopowiązałka, po prawej żniwiarka,
 a ten pan to mój mąż- rolnik postępowy :P 
Tumany kurzu opadają wieczór się zbliża, dawniej koszono byle nie w skwarze, do zachodu słońca, teraz gdy słonko już zachodzi, możesz wyjść sobie na zewnątrz z kubkiem herbaty. Kiedy dziecko już zaśnie, przywitać księżyc i dopóki szarówka nie zejdzie posłuchać dźwięku koszenia zbóż, wypatrywać na horyzoncie świateł ciągnika. Świerszcze pięknie koncertują, zapach skoszonego zboża pobudza zmysły, księżyc zaprasza mnie do tańca, a nietoperze bawią się w berka. To będzie długa noc :) to będzie dobra noc :)







5 komentarzy:

  1. Bardzo fajny wpis. Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  2. Świetnie napisane. Pozdrawiam serdecznie.

    OdpowiedzUsuń
  3. Faktycznie bardzo ciekawie napisane. Czekam na więcej.

    OdpowiedzUsuń
  4. Bardzo ważne w rolnictwie są też różnego rodzaju maszyny rolnicze. One ułatwiają pracę i dają naprawdę wiele możliwości. Przydatny może być na przykład taki aplikator do gnojowicy. Możliwości zakupu lub najmu takich sprzętów jest bardzo wiele.

    OdpowiedzUsuń
  5. Warto też pamiętać o opryskach roślin aby uprawy rosły zdrowo. Bardzo duży ich wybór ma w ofercie sklep Agroplast. Jest to między innymi wąż do rsm: https://agroplast.pl/pl/p/Waz-rozlewowy-RSM-0-10808/154. Profesjonalne narzędzia na pewno Wam się przydadzą.

    OdpowiedzUsuń